مسجد جامع یزد
موقعیت
زیباترین بنای تاریخی شهریزد با بلندترین مناره در مرکز این شهر و در ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله دروازه شاهی قراردارد. این مسجد یکی از زیباترین مسجد جامع های کشور محسوب می شود که بیش از ۹۰۰ سال قدمت دارد.
تاریخچه
مسجد جامع یزد طی حدودا ۱۰۰ سال و سه دوره به شیوه یک ایوان در کویر ساخته شده است. این مسجد با طرح شبستانی در عصر عمرولیث در سده سوم ه. ق بنا شده است ک پایه اصلی آن در عصر ساسانی و بر روی آتشکده ساسانی بنا شد. اولین کسی که باعث ساخت این بنا شد علاء الدوله از سلسله آل بویه بود. او در سال ۵۰۴ قمری وارد یزد شد و در سال ۵۲۷ قمری دار فانی را وداع گفت. بعد از او در سال ۷۲۴ قمری سید رکن الدین نظام الحسینی در سمت قبله علاءالدوله در محیطی بزرگ، مسجد جامع کنونی را بنا کرد.
هنوز ساخت این بنا به اتمام نرسیده بود که وی فوت کرد و پس از او شرف الدین علی یزدی که از بزرگان یزد بود وصیت سید رکن الدین را اجرا کرد و ساخت این بنا را به اتمام رساند و در سال ۷۷۷ این مسجد به دست امیر تیمور، کاشی کاری شد. بعدها کتیبه ای با سوره فتح با خط نسخ به دست بهاء الدین هزاراسب، به دور گنبد و ایوان نوشته شد. کار این کتیبه در آن سال ها تکمیل نشد بلکه در دوره شاهرخ میرزا در سال ۸۱۹ ه.ق توسط نظام کرمانی به اتمام رسید. در همین حین، شاهرخ میرزا دستور داد تا اسم دوازده امام و القاب خودش را بر سردر ورودی نصب کنند.
معماری جدید مسجد
طی تحقیقات به عمل آمده، مشخص شده است که این مسجد از ترکیب سه مسجد قدیمی که در دوره های مختلف بودند ساخته شده است و شکل امروزی مسجد جامع یزد در دوره قاجار ساخته شد. ایوان مرمر، ساخت رواق گچی و آجری سمت راست گنبد، نصب کتیبه های جدید و بنا کردن دو مناره بر سردر ورودی این مسجد از تغییراتی است که در طول تاریخ بر روی مسجد ایجاد شده است.
نمونه معماری این مسجد در شهرهای هرات و بخارا دیده میشود. شیوه ی این معماری شیوه ی آذری است که به آن سبک مغول یا ایرانی-مغولی هم گفته میشود. مناطق مذهبی نشین یزد در قرن نهم هجری از قدیمی ترین معماری ها برخوردار است. شکل اصلی این مسجد چهارگوش است که میتوان گفت شبیه کعبه است و طرح آن ترکیبی از یک مقصوره گنبد دار و یک شبستان مستطیلی شکل است و روشنایی این بنا به وسیله انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست.
ویراستار: خانم الهام نورمحمدی
سلام